"Annenizi bir de ananenizin çocuğu olarak düşünün."

Bu söz üzerine düşünüyorum sevgili Fishbane’in sunumunda karşılaştığımdan beri. Kuşaklar arası aktarıma anlamlı gönderme yapan bir ifade bu bir yanıyla. Anane ne verdiyse anne onu aldı ve kendisi de ancak o kadarını verebildi. Nihayetinde daha başka bir şey görme, öğrenme fırsatı olmadıysa bize de pek farklısını sunamadı. Öyle ya da böyle onun yaşadıklarının benzerlerini deneyimledik biz de. Eksikliğe, yaşanmamışlıklara veya belki de aşırılıklara dair tecrübeleri olan hangi çocuk varsa -ki hangi çocuk bunlara hiç temas etmeden büyüyebilir? Hem bu temas belli bir ölçüde gerekli ve doğal değil midir de?- esasında ona bakım verende de ya benzer ya başka türlü ama illa bir şekilde yoksunluklar, acılar ve travmalar olduğunu görürüz. Söz anneden yola çıktığı için ben de anneye atıfla başladım yazıma ama durum erkekler için de farklı değil aslında. Dedelerimiz de, hem babalarımızın hem annelerimizin yaşam öykülerinin baş mimarlarından. Dolayısıyla bizim bugün yaşadıklarımızda onların da payları, izleri var.

Kuşaklar arası aktarım, tıpkı adındaki gibi, üst jenerasyonlardan bize pek çok şeyin aktarıldığını söyler. Nasıl ki göz rengimizde, saç şeklimizde, boyumuzda, fiziksel bazı hastalıklarımızda genetik geçiş ve biyolojik kalıtım söz konusudur; benzer şekilde psikolojik güçlükler, travmatik yaşantılar, ruhsal çıkmazlar, anne babalık anlayışı için de öyle. Türlü acılar çekmiş, göç etmiş. ihmale, istismara maruz kalmış anne babalar bu yaralarını onaramazsa, daha farklı bir bakım verme yolu keşfedemez, öğretemezse kendine, bir yetişkin olarak kendini büyütemez ve iyileştirme yollarını aramazsa; maalesef ki evlatlarını da benzer örüntülerle büyütürler ve anne babanın yazgısı kendini evladında yineler. Ta ki biri çıkıp bu döngüyü kırana dek. Bir şeyleri daha farklı, daha iyi yapmayı deneyene dek. Neleri, ne yollarla miras bırakabileceğindeki etkisini görüp yolunu biraz da olsa değişime çevirene dek. Farkına varmak ilk basamak. Sonrasında küçük küçük adımlarla büyük ve bütün bir başkalaşma öyküsü oluşturmak pek tabi mümkün.

Daha farklısını miras bırakmak, döngüyü kırmak için çabalayan tüm bakın verenlerin anneler gününü kutlarım.

"Annenizi bir de ananenizin çocuğu olarak düşünün." sözü Mona Dekoven Fishbane'e aittir.